Akhisar’daki Tarihi Camiler

HERGELEN CAMİSİ

Paşa Mahallesinde, Hastane Höyüğü’nün güneydoğusundadır. Tepe Mezarlığı ören yeri ve karşısındaki Müze’den kuzeye doğru devam edildiğinde Hergelen Camisi’ne ulaşılır. Cami, XVI. Yüzyılda Hacı Mustafa Ağa tarafından yaptırılmış olmalıdır.  Minaresinde taş ve tuğla kullanılmış, cami daha sonraları onarım geçirmiştir.

KÖFÜNLÜ (KARA/MEHMET)  KÖHNE) CAMİSİ

Ulu Cami mahallesinde, Hastane Höyüğü’nün doğusunda yer alan caminin kesin yapım yılı bilinmemekle birlikte haziresinde yer alan mezar taşındaki yazıta göre 1316 yılında yaptırılmış olabileceği kabul edilmekle birlikte ilk yapıdan günümüze mihrap gelebilmiştir. Saruhanlı Beyliği dönemine ait camilerdendir. Dikdörtgen planlı ve düz ahşap plana sahip olan caminin son cemaat yerinde kullanılan devşirme sütunlar önemlidir. Caminin inşasında Hastane Höyüğü ve çevresinden çıkan mimari parçaların kullanıldığı anlaşılmaktadır.

ULU CAMİ

Kendi adıyla anılan mahallede yer cami, Saruhanlı Beyliği “Fethiye Camii” olarak kiliseden camiye çevrilmiştir. Bu caminin, en azından bir bölümünün, kendisinden önceki bir Roma yapısının kalıntıları üzerinde inşa edildiği bilimsel olarak tespit edilmiştir. Ancak bu Roma yapısının niteliği tartışmaya açıktır. Bazı yayınlarda ilçede ilk Hristiyanların kilise olarak kullandıkları yapının Ulu Cami’den önce aynı arazide yer aldığı önerilmektedir. Yani, ilkin bir Roma Tapınağı ardından Erken Hristiyanlık döneminde bir kilise (olasılıkla M.S. IV. yüzyıldan sonraki St.Basil Kilisesi), sonrasında ise cami olarak kullanıldığı önerilmektedir. Bahçedeki apsis izleri kilisenin varlığına kanıt olarak yorumlanmıştır. Bu konu bilimsel açıdan daha ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir.

Kesin inşa tarihi bilinmeyen yapı XIV. yüzyıla tarihlenmektedir. XIX. yüzyılda onarımda mihrap önü kubbesi ve mihrap yenilenmiştir. 1913 yılında minarenin şerefesi onarım geçirmiştir. Asıl ibadet alanının üzeri kubbeyle, doğu ve batı yönlerinde üçer kubbe ile örtülür. Cami, medrese ve tekke de oluşan külliyeden günümüze sadece cami gelebilmiştir.

MAHRAMACI CAMİSİ

Efendi Mahallesinde bulunan yapılardan birisi de Mahramacı Camisidir. Kesin yapım yılı belli olmamakla birlikte XVI. yüzyıla ait olduğu kabul edilmektedir. 1995 yılında tümüyle köklü bir onarım geçirmiştir. Medresesinin günümüze bir kalıntı gelememiştir.

AYNALI CAMİSİ

Efendi Mahallesinde yer alan cami, XVI. yüzyılda Sinaneddin Yusuf Efendi  tarafından yaptırılmıştır. Halk arasında “Medreseli”, “Sinaniye” isimleri ile de anılmaktadır. XX. yüzyılın başlarında Ahmet Ragıp Bey tarafından onarımı yaptırılan yapı çoğu özelliklerini kaybetmiş durumdadır. 1958 yılında yeniden yapılan cami dikdörtgen planlı olup, üzeri düz ahşap tavanla örtülüdür. Devşirme malzemenin fazla kullanıldığı yapılardan birisi olmakla birlikte, haziresinde Selimzade Raşid Bey oğlu Muhammed Ağa, Selimzade Ali Şefik Bey, Şefik Beyin oğlu Raşit Bey ve Karaosmanoğlu Halit Paşanın mezarları yer almaktadır.

EFENDİ CAMİSİ

Efendi Mahallesinde ye alan camiden günümüze sadece tuğladan yapılan minaresi gelebilmiştir. Mimari özelliklerine göre XV. yüzyıla ait olduğu kabul edilmektedir. Günümüzde kare planlı asıl ibadet alanının üzeri düz ahşap tavanla örtülüdür.

KANTARCIOĞLU (KANTARCIZADE HACI AHMET AĞA) CAMİSİ

Efendi Mahallesinin önemli yapılarından olan camiden günümüze köşk minare tarzında yapılan bir minaresi gelebilmiştir. Bu yönüyle bölge de tek örnek durumundadır.

EMETLİ CAMİSİ

Şeyh İsa Mahallesinde bulunan Emetli Camisi, mimari özellikleri yönüyle XV. yüzyıla tarihlenebilir. Kare planlı tek kubbeli camide devşirme malzeme kullanımı yanı sıra haziresinde Hacı İshak Efendi ve çeşitli kişilere ait mezar taşları yer almaktadır. Caminin kubbesi alaturka kiremitlerle örtülüdür. 1895-1899 yıllarında bölgede meydana gelen depremden diğer yapılar gibi bu camide zarar görmüş ve onarımlar geçirmiştir.

ŞEYH İSA CAMİSİ VE TÜRBESİ

Şeyh İsa Mahallesindeki önemli yapılardandır. Cami tümüyle yenilenmiş olmakla birlikte Şeyh İsa ve Şeyh İlyas’ın türbeleri 1432 yılında yaptırılmıştır. Türbenin yanında bir de mescit yer almaktadır.

PAŞA (SARI AHMET PAŞA) CAMİSİ 

Cami, hamam, imarethaneden oluşan külliyenin önemli yapılarından birisini cami oluşturmaktadır. Caminin girişi üzerinde yer alan yazıtta, 1005 H. /1469 M. yılında Sarı Ahmet Paşa tarafından yaptırıldığı yazılıdır. Asıl ibadet alanının üzeri kubbeyle örtülür. Doğu ve batı kanatlarındaki bölümler daha sonraki onarımlara aittir. Yapımda taş ve tuğlanın dönüşümlü olarak kullanışı bölgesel özelliği yansıtmaktadır. Cami diğer önemini avlusunda yer alan ve çeşitli yıllara ait olan mezar taşlarından almaktadır. 1671 de Akhisar’ı ziyaret eden Evliya Çelebi, “Paşa cami ve hamamı önünde bir geniş meydanda ulu çınar ağaçların olduğunu, bunların altında 500 kişinin oturup kahve içtiklerini, tavla ve satranç oynadıklarını” anlatmaktadır.

YENİ (GÜLRUH) CAMİSİ

Has Hoca Mahallesinin önemli yapılarından birisi olan cami, medrese, hamam ve imarethanesi ile birlikte şehrin önemli külliye yapılarındandır. Cami ve hamam dışındaki yapılar günümüze gelememiştir. Cami girişi üzerindeki yazıtına göre 1503 yılında Alemşah kızı Gülruh Sultan tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı tek kubbeli plan özelliği gösteren caminin yapımında moloz taş ve tuğla işçiliği görülmektedir. Akhisar’daki diğer yapılarda olduğu gibi burada da devşirme malzeme kullanımı özgün olan yönlerden bir diğerini oluşturmaktadır. 1913 ve 1943 yılarında onarım geçirmiştir.

HAS HOCA CAMİSİ

Has Hoca Mahallesinde yer alan caminin kesin yapım yılı belli olmamakla birlikte 1660 yılında yaptırıldığı araştırmalarda kabul edilmektedir. Köklü onarımlar geçirmiş olmakla birlikte minaresi orijinal olarak günümüze kadar gelebilmiştir.

ŞEHİR ÜSTÜ (SARI İBRAHİM) CAMİSİ 

Has Hoca Mahallesindeki caminin 1325 yılında yaptırıldığı düşünülmekle, birlikte ilk yapıdan günümüze mihrap ve minberi gelebilmiştir. Dikdörtgen planlı caminin üzeri düz ahşap tavanla örtülüdür. Minare camiden ayrı durumdadır.